పూర్వకాలంలో రెడ్ల ఇళ్ళు ఎలా వుండేవి?

ఈ మధ్య ఆఫీసుపని వత్తిడితో పుస్తకాలు చదవడం పూర్తిగా తగ్గిపోయింది. అప్పుడప్పుడూ చేతికి దొరికిన ఏదో పుస్తకంలో పేజీలు అలా ఇలా త్రిప్పడం తప్పించి మనసుపెట్టి ఒక్క పేజీకూడా చదవలేదు. ఓ వారం క్రితం అంతర్జాలంలో వర్ణన రత్నాకరము అనే పుస్తకాన్ని డౌన్లోడ్ చేసుకున్నాను. ఆ పుస్తకంలో  ఆసక్తికరమైన వర్ణన పద్యాలు చాలా పుస్తకాలనుంచి ఏరికూర్చారు. అలా వున్న వర్ణనల్లో గృహ వర్ణనలు ఒక భాగం. అందులో బ్రాహ్మణ,వైశ్య,శూద్ర,రెడ్డి,బలిజ,తిలఘాతక,వేశ్య,సూతిక,స్త్రీ శూన్య,వంటపూటి,చాకలి,పద్మశాలి వారి గృహవర్ణనలు వున్నాయి.మా వారి ఇళ్ళు అప్పుడెలా వుండేవో అన్నఆసక్తి కొద్దీ తెలుసుకుందామని ఈ క్రింది పద్యాన్ని చదివి అన్వయించుకొని సంబరపడ్డాను. వీలున్నప్పుడల్లా ఒక్కొక్కరి గృహవర్ణన పద్యాలతో ఓ పోస్టు వ్రాస్తాను. ఈ పద్యం శుకసప్తతి పుస్తకంలో రెండవ ఆశ్వాసంలో ౪౦౮ వ పద్యం. నాకర్థమైనంతలో ఇది వ్రాస్తున్నాను.పెద్దలెవరైనా మరింతలోతుగా విశ్లేషణ చెయ్యగలిగితే సంతోషం.

సీ|| అచ్చమై వాకిట రచ్చఱాయిమెఱుంగు 
పంచతిన్నెలు, గొప్ప పారిగోడ
           కంప తెట్టులును, రాకట్టు ముంగిలి,మల్లె
సాలె, దేవర యిఱ చవికె యొకటి,
           కోళ్ళగూండ్లను,గొఱ్ఱు, కుఱుగాడి,యేడికో
లలు కాడి పలుపులు గలుగు నటుక,
           దూడలు, పెనుమూవకోడెలు కుఱు కాడి
గిత్తలీనిన మేటి గిడ్లదొడ్డి

  తే.గీ||   ఇఱుకు మ్రాను, పెరంటిలో నెక్కుబావి,
           మునుగలును, చొప్ప, పెనువామి, జనుము, రుబ్బు
           రోలు, పిడికెలకుచ్చెల, దాలిగుంత
దనరవగతంబు వెలయు నాతని గృహంబు.

ఈ పద్యం చదవగానే మా ఊరు గుర్తుకొచ్చింది. మరచిపోయి మనసుపొరల్లో అట్టడుగున మిణుకు మిణుకు మంటూ గుర్తుండీ గుర్తుండని చాలా పదాలు ఒక్కసారిగా స్ఫురణకు వచ్చాయి. ముందుగా కొన్ని పదాలకు అర్థాలు ( దరిదాపు ప్రతిపదార్థము) వ్రాసి ఆ తరువాత నా వివరణ వ్రాస్తాను.

తిన్నె=అరఁగు
మెఱుంగు=polished stone
తెట్టు=బయట ౘుట్టు నేర్పఱచిన కంప
రాకట్టు=చట్టము
ఇర= కల్లు
చవికె=మండపము
దేవర=ప్రభువు
ఏడికోల=నాఁగటికొయ్య
పలుపులు=పసువుల మెడకు కట్టెడు త్రాడు, తలుగు
పెను= పెద్దది, గొప్పది
మూఁపు=ఏద్దులకు వీపు పైన వుండే భుజశిరస్సు
కుఱు=వృత్తియందు ' కుఱుచ ' శబ్దము యొక్క అంత్య వర్ణము లోపింపఁగా మిగిలిన రూపము. అచ్చులు పరమగునపు ' ఱ ' వర్ణమునకు ' ద్విరుక్తటకారము ' ఆదేశమగును. ఉదా: కుఱుమొల్ల కుట్టుసురు, మొ.) పొట్టి
కుఱు గాఁడిగిత్తలు = కౌమారపు గిత్తలు
గిడ్డిదొడ్డి=పసులకొట్టము
అటుక=వస్తువు లుంచుట కింటిలోపల గోడలమీద అడ్డముగా కొయ్యలు లోనగువానిచే నేర్పఱచిన మంచె.
ఇరుకుమ్రాను=పంగల గుంజ
ఎక్కుబావి=ఎక్కుటకు మెట్లుగల బావి, నడబావి,దిగుడుబావి
మునగ=శిగ్రువు, ఒకానొక చెట్టు
పిడికెలకుచ్చెల=పిడకలు చొప్ప మొదలగువాని ప్రోఁగు, రాశి
దాలిగుంట=నిప్పులేని పొయ్యి
తనరు=పెరుఁగు, వర్ధిల్లు
అవగతము=తెలియఁబడినది, జ్ఞాతము

పై పద్యంలో వర్ణించినట్టు మాఊర్లో రైతుల ఇళ్ళు దరిదాపు పైవిధంగానే వుండేది. కాకపోతే కల్లు/సారాయి అలవాటు ఊరి రైతులకు లేకపోవటంతో ఆ గది మాత్రముండేది కాదు. పూర్వకాలంలో ఇల్లు సాధారణంగా రైలుపెట్టెలమాదిరి గదులు ఒకదానితరువాత ఒకటి వుండేవి. అంటే ముందు పంచ, ఆ తరువాత శయనాగారము, ఆ తరువాత వంట ఇల్లు. రహదారి వైపున ఇంటికి ముందు పందిరి, ఇంటిగోడల నానుకొని నల్లరాయి అరుగు.

మరోవైపు ఇంటిని ఆనుకొని పశువుల కొట్టము,పశువులు బైటికి రాకుండా చుట్టూరా రాళ్ళు లేదా కంపతో ప్రహరీ, ప్రహరీ కి ద్వారంగా పంగల గుంజ.పశువులకొట్టానికి కొద్దిదూరంలో రుబ్బురోలు, ఇంటిగోడకు వారగా గాడిపొయ్యి. కొద్ది దూరంలో దిబ్బ, కల్లము,దానినానుకొని వామిదొడ్డి, ఈమధ్యలో రుబ్బురోలు, దిబ్బ కు కళ్ళానికి మధ్యలో మునగ,బాదం చెట్లు. వ్యవసాయ సామాగ్రి అంతా దాచుకోవడానికి పశువులకొట్టంలో అటక. విశాలమైన ప్రాంగణంలో తిరిగే కోళ్ళు రాత్రులు కోళ్ళగూట్లోనో లేద గంపల క్రిందనో నిద్రపోయేవి. మంచాలకు కావలసిన నులక జనపనారను నానబెట్టి దానిని వడికి మంచానికి అల్లేవాళ్ళు.ఎండాకాలమొస్తే పిల్లలమైన మాకు జనపనార వడికే పనే!

ఇలా వుండేవి నా చిన్నప్పుడు మా ఊర్లో ఇళ్ళు.

గొఱ్ఱు

ఇక పద్య తాత్పర్యానికి వస్తే అప్పటి రెడ్ల ఇల్లు ఎలా వుండేవంటే  పంచలో మెరుగుపెట్టిన రాళ్ళతో అరుగులు, కంపతో వేసిన ప్రహరో గోడ, చట్టాలను చేసే ముంగిలి. మొన్నమొన్నటి వరకూ ఊర్లలో ఊరిపెద్దగా రెడ్లే వుండేవారు. ఊరి జనాలకు ఏమైనా తగాదాలైతే సహజంగా రెండు వర్గాలు వీరి దగ్గరకు వస్తారు. వాళ్ళకు సంధిచేసో లేక ఎవరికి చెప్పవలసింది వారికి చెప్పి రెండు వర్గాలను సంతృప్తి పరచో పంపేవారు.

ఆ తరువాత నిద్రించే గది, కల్లు త్రాగడానికి ఒక గది, కోళ్ళగూళ్ళు,కాడెద్దులు,గొఱ్ఱు,నాగలి( వ్యవసాయ పనిముట్లు ) చిక్కెము, పలుపులు మొదలైనవి పెట్టుకోవడానికి అటక, దూడలు, , చెంగుచెంగున ఎగురుతూ ఆహ్లాదాన్ని కలిగించే గిత్తలను ఈనే పశువుల కొట్టము,పెరట్లో దిగిడుబావి, మునగ చెట్లు,జనుము,రుబ్బురోలు,పిడకలు, గాడిపొయ్యి ఇలాంటి వాటితో రెడ్ల ఇల్లు వర్థిల్లుతున్నది.